Als je in volle rouw bent, is werkelijk alles in je beleving anders dan het was, en alles wat je ervaart is heviger.
Het is alsof al je zenuwen bloot liggen. Het brengt onrust en angst met zich mee.
Je kunt bijna niets meer hebben – en toch komt het leven ongebreideld heftig, en overweldigend op je af.
Dit is nog erger als je het alleen doet.
En jij doet het alleen he, want jij denkt dat het zo hoort.
Dat je alle moeilijke beslissingen moet nemen zonder dat je met iemand in gesprek gaat.
Je voelt je kwetsbaar, naakt en bekeken. Vanuit de zijlijn voel je meningen, die misschien niet eens hardop worden geuit. Het is véel, waar je doorheen moet, en de oordelen liggen voor het oprapen – niet in het minst, in jezelf.
(TIP: NIVEA. Niet Invullen Voor Een Ander. En vandaag vooral niet voor jezelf!)
Er zijn veel mythes en onzinverhalen over rouw, en éen daarvan wil ik vandaag uit de weg ruimen voor je: De mythe dat je geen grote, levensveranderende beslissingen zou moeten nemen in rouw. Dat je daar “een jaar” mee moet wachten.
Niets wegdoen. Niet verhuizen. Geen nieuwe relatie. Geen afscheid nemen van oude vrienden of familie. Geen verandering van werk aangaan. Hou vast aan oude rituelen en gewoontes. Dat zijn je ankers. Hou vast hoor!!
Waarom een jaar? Wat is dat voor maf, magisch gegeven? Is er aan het eind van dat jaar geen boeteclausule meer of zo? Wat kan er misgaan? Voor sommigen mag het logisch klinken, en je kunt je er aan vasthouden als je dat prettig vindt, maar maak er geen wet van Meden en Perzen van.
Er is geen Wet van Rouw. Rouw is voor iedereen uniek en bijzonder, iedereen moet daar een eigen weg in vinden en wat voor jou werkt, werkt voor een ander niet – dus laat je vooral niets opleggen.
Die doctrine, dat je een jaar moet wachten met het nemen van grote besluiten, is ooit bedacht door iemand. Maar daarmee is het geen in beton gegoten gegeven waar een ieder zich aan moet houden, “anders gebeurt er iets ergs”. Ja, wat dan?
Het ergste wat er kán gebeuren is dat je achteraf denkt “dat had ik niet (of niet zo) moeten doen”. Dat is de ergste vergissing die het kan inhouden.
Als je daar erg gevoelig voor bent, doe dan vooral een jaar niets – maar als een vergissing het ergste is wat je nog kan gebeuren (het ergste was, lijkt me zo, je partner verliezen) dan zou ik zeggen: doe wat je goeddunkt, en wat goed voelt.
Er zullen mensen in je omgeving zeggen dat je “niet helder kunt denken onder deze omstandigheden”.
Ik zeg je: als je een uitvaart hebt geregeld, de administratieve nasleep hebt georganiseerd, je huis er redelijk netjes bijligt en je iedere dag nog aangekleed raakt, ben je echt helder genoeg. Neem je besluiten zoals je wilt!
Er zullen mensen zijn, heel dichtbij je, die liever hebben dat je niets verandert omdat zij het zélf niet zo goed aankunnen. Denk dus altijd even goed na of iemand zelf een belang heeft bij “alles bij het oude houden, want dat is je anker”. Misschien is het wel hún anker…
Als dat je (nog jonge) kinderen zijn is het een factor van belang. Maar iedereen die de leeftijd des onderscheids heeft, kun je rustig vertellen dat het uiteindelijk aan jou is om te beslissen hoe je jouw leven, na het overlijden van je partner, vorm wilt geven. Dat je respecteert hoe ze rouwen, en er zorg voor wilt dragen dat je daar niet in treedt, maar dat je dat respect en die zorg ook terugverwacht.
Want dat mag je, namelijk. Zelfs als jij fouten maakt.
Je losmaken van het oude is óok een vorm van rouwen. Het kan bevrijdend zijn en ruimte geven in je rouw om zaken af te ronden, dingen weg te doen, of relaties tot een einde te verklaren. Wanneer je je daaraan toe voelt: doe het dan gewoon.
Doe het respectvol naar anderen, maar wees ook assertief. Je mag, ook al willen zij het liever niet.
Het kan ook heel bevrijdend zijn nieuwe dingen aan te gaan. Nieuwe hobbies. Nieuwe vriendschappen. Nieuwe relaties.
Zo nu en dan even uit je rouw stappen en onbelast contact hebben met nieuwe mensen, even vreugde te voelen zonder meewarige blikken, even iets van het leven te proeven door out of the bluesbox te gaan.
Je rouw hoeft geen mausoleum te worden waarin je opgesloten zit. Er zijn ook veel delen van jezelf die je kunt voeden, en juist daardoor de rouw beter aan te gaan. Zoek mensen op die je daarin ondersteunen, oude vrienden of nieuwe kennissen. Mensen die je in je mausoleum houden zijn niet gezond voor je. Laat die maar even los.
Verander je omgeving ook naar je believen. Ik schreef al een blog over het grote bed.
Als je je altijd ergerde aan het bloemetjes-servies, koop nieuw en breng het oude naar zolder of de kringloop. Als jij niet zo’n kookgek bent, is iemand anders beter af met die vrijwel nieuwe Magimix en alle bakspullen. Geef ze weg.
Als je liever de gordijnen half open hebt, dan helemaal dicht – doe dat. Ben je niet zo handig met planten als je vrouw, doe ze weg. Niks zo treurig als kwijnend groen.
Vind je de foto’s van je schoonfamilie ineens wel erg veel, stop ze in een doosje. Ga door je huis en maak het JOUW huis. Begin met de dingen die je ergeren, en ga daarna door met de dingen waarvan je best nog verdriet hebt, maar die niet bij je nieuwe situatie passen.
Zou je daar een jaar mee moeten wachten? Waarom? Wat is kan er gebeuren? Je mist de Magimix? Koop een andere. Erger wordt het niet. De vensterbank is wel érg leeg? Ga naar het tuincentrum en laat je voorlichten over planten die werkelijk niks anders van je nodig hebben dan eens per half jaar een verdwaalde slok water. Ook weer opgelost.
En dan zijn er de grotere beslissingen.
Wil je verhuizen? Mensen houden hun adem in. Als dat maar goed gaat!
Ja, dat gaat goed, als je hulp krijgt bij het in- en weer uitpakken, en jij degene bent die beslist wat meegaat.
Een nieuwe start in een nieuwe omgeving kan heel gezond zijn. Geen tuin meer hebben kan heel veel druk schelen, en daarmee een zegen zijn. Op een balkon kun je ook groen en bloemen hebben zonder uren bezig te zijn.
Is het dorp waar je woont ineens een knellende beklemming? Verhuis naar een leuke middelgrote stad, en stap daar een vereniging binnen, ga wat vaker naar de bioscoop, zoek verbinding met een nieuwe groep mensen. Dat lukt vaak beter in een stad dan in een dorp.
En er wordt minder over je geroddeld, ook fijn.
Wil je een nieuwe relatie, dan is het niet handig om in het huis van je vrouw te wonen. Creëer jouw plek zodat je nieuwe partner zich daar thuis kan voelen.
Wat niet wil zeggen dat je álles weg hoeft te doen wat aan je overleden vrouw herinnert: zet gerust foto’s of herinneringen neer, maar nogmaals – je hoeft niet in een mausoleum te leven. Ik scharrelde ooit met een weduwnaar die werkelijk álles zo had gelaten als de dag dat ze overleed, en dat was geen fijne plek om te zoenen.
Waar het werk betreft maak ik toch een kanttekening. Neem daarin geen overhaaste beslissingen. De financiële en sociale consequenties zouden je situatie kunnen verergeren.
Rouw is geen ziekte, maar het is helemaal niet verkeerd in de eerste maanden van rouw niet te werken, of in overleg met je leidinggevende en de bedrijfsarts te kijken naar een traject van parttime of reintegrerend werk.
Het kan zelfs prettig zijn om tijdelijk werk te doen wat minder van je vergt.
Spreek daarover wel altijd heel nadrukkelijk af wát je doet, wanneer, hoe lang deze fase duurt, zodat het geen langdurige arbeidsrechtelijke of pensioenrechtelijke effecten heeft. Laat je daarover ook goed voorlichten.
Het veranderen van baan en bedrijf kan veel financiële onzekerheid met zich meebrengen die andere besluiten uitstellen of onmogelijk maken. Daarin moet je dus geen overhaaste beslissingen nemen. Als je na enige tijd vindt dat ook je werk je niet langer past, om wat voor reden dan ook, en het bedrijf waar je werkt ook niet meer, is het zeker tijd voor een nieuwe kans. Even goed evalueren wat je dan precies niet meer wilt, en wat wél is op dat moment heel belangrijk. Ook hierin kan een goede gesprekspartner je van dienst zijn.
Heb je een goede praatpaal in je omgeving? Iemand die niet invult, maar luistert naar je verhaal, en je met een samenvatting of vraag helpt om je eigen situatie en gevoelens beter in beeld te krijgen? Iemand die geen advies geeft maar je de ruimte laat je eigen innerlijk te laten spreken?
Gefeliciteerd! Je bent een bofkont. Maak een afspraak en leg je overwegingen op tafel. Met een simpel “voor & tegen” lijstje bij de hand kun je helderheid krijgen in je besluiten en gevoelens daarover.
Heb je die persoon niet? Ik kan dat voor je zijn. In een gesprek van 90 minuten kun je heel veel helder krijgen.
PS – Vergissingen zijn leermomenten. Als je nooit een vergissing maakt leer je niets. wat je ook doet, weet dat het goed is om je eigen keuzes te maken en je eigen weg te gaan. Ongeacht wat een ander daar ook van vindt. Je bent eigen baas!
PS2: Ben jij al op weg door je rouw? En heb je een manier gevonden die voor jou werkt, en die je wel wilt delen? Doen, in de comments! Ter inspiratie voor anderen. Da’s mooi, geven!